1 Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Πακέτο εργασίας 3 - Πρόληψη και αντιμετώπιση της έμφυλης βίας στον αθλητισμό και μέσω αυτού Οδηγός για πολιτικές και πρακτικές πρόληψης για αθλητικούς/ές αξιωματούχους και στελέχη
2 Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Περιεχόμενα Εισαγωγή ............................................................................4 Ολοκληρωμένες πολιτικές πρόληψης και πρακτικές κατά της έμφυλης βίας - Νομικό Πλαίσιο ....................................5 Ανάπτυξη ενός Κώδικα Πρόληψης για τις περιπτώσεις της έμφυλης βίας ......................................................................8 Δημιουργία ασφαλών χώρων ..................................................................... 9 Προσαρμογή στα εθνικά κείμενα ............................................................. 10 Διατομικότητα και συμμετοχικότητα ........................................................ 10 Τεχνολογία και ψηφιακές πλατφόρμες .................................................... 11 Στρατηγικές προστασίας - Εξασφάλιση ενός ασφαλούς περιβάλλοντος .................................................................. 12 Μέτρα πρόληψης ..................................................................................... 13 Μηχανισμοί αναπαραγωγής .................................................................... 13 Διαπίστευση και εποπτεία ........................................................................ 14 Οικοδόμηση μιας κουλτούρας ασφάλειας και συμπερίληψης ................. 15 Ηθική ηγεσία - Αντιμετωπίστε και αντιμετωπιστείτε με σεβασμό ........................................................................... 17 Προβολή του σεβασμού μέσω της ενσωμάτωσης και της ενδυνάμωσης .. 17 Πρόληψη της έμφυλης βίας και της παρενόχλησης .................................. 18 Ηγετική θέση και υπευθυνότητα .............................................................. 18 Συνιστώσες των προληπτικών πολιτικών ................................................. 19 Ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση ........................................................... 19 Εμπλοκή της ευρύτερης κοινότητας .......................................................... 20 Ανάπτυξη ικανοτήτων - Μια ομάδα εμπειρογνωμόνων εντός της ομάδας .............................................................. 21 Δημιουργία ομάδας εμπειρογνωμόνων εντός της ομάδας ....................... 21 Προγράμματα σπουδών για την προσωπική κατάρτιση ........................... 23
3 Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Βασικές Μονάδες Μάθησης ..................................................................... 24 Εξειδικευμένες ενότητες ........................................................................... 24 Οφέλη από την ανάπτυξη ικανοτήτων ..................................................... 25 Ορατότητα και ευαισθητοποίηση - H έμφυλη βία στο προσκήνιο ......................................................................... 26 Αξιοποίηση των ψηφιακών μέσων ........................................................... 26 Καμπάνιες εντός του χώρου και δέσμευση της κοινότητας ...................... 27 Εκπαιδευτικά προγράμματα και κατάρτιση ............................................. 28 Συμβουλευτική για την πολιτική και θεσμικές συνεργασίες ..................... 28 Παρακολούθηση και αξιολόγηση ............................................................. 29 Μελέτες περιπτώσεων - Βέλτιστες πρακτικές.................... 30 Βέλτιστη πρακτική 1: Ολοκληρωμένες εργαλειοθήκες και εγχειρίδια ...... 30 Βέλτιστη πρακτική 2: Σεβασμός στον αθλητισμό (Καναδάς) ..................... 30 Βέλτιστη πρακτική 3: Μικρός Νομικός Οδηγός (Γαλλία) ........................... 30 Βέλτιστη πρακτική 4: Και το δικό της παιχνίδι (Ηνωμένο Βασίλειο) ......... 31 Βέλτιστη πρακτική 5: Ηγείται σαν γυναίκα (Φινλανδία) ........................... 31 Πρόσθετες βέλτιστες πρακτικές ................................................................ 31 Συμπεράσματα ................................................................. 33 Αναφορές ......................................................................... 34 Αυτή η δημοσίευση διατίθεται με την άδεια χρήσης Creative Commons AttributionNonCommercial-ShareAlike Licence 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)
4 Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Εισαγωγή Η έμφυλη βία αποτελεί εδώ και καιρό ένα σοβαρό ζήτημα, που επηρεάζει την ασφάλεια, τη δικαιοσύνη και τη συμμετοχικότητα του αθλητικού περιβάλλοντος. Αυτός ο οδηγός εξετάζει με σαφήνεια αυτό το πρόβλημα, προσφέροντας πρακτικές λύσεις για την πρόληψη της έμφυλης βίας, ενώ παράλληλα ενθαρρύνει μια κουλτούρα αμοιβαίου σεβασμού και ισότητας στον αθλητικό κόσμο. Εξετάζει τις μοναδικές προκλήσεις των αθλητικών χώρων - όπως οι ελλείψεις ισορροπίας μεταξύ των ανδρών και γυναικών - και παρέχει μια δομημένη προσέγγιση για τη δημιουργία ασφαλέστερων, πιο φιλοξενων χώρων. Ο οδηγός εξυπηρετεί διάφορους σκοπούς. Στόχος του είναι να βοηθήσει τους/τις ενδιαφερόμενους/ες να κατανοήσουν τα αίτια και τις επιπτώσεις της έμφυλης βίας, εξοπλίζοντάς τους/τις με τις απαραίτητες γνώσεις για να αναλάβουν αποτελεσματική δράση. Περιγράφει πρακτικά βήματα για τους/τις αξιωματούχους και τα στελέχη του χώρου για την εφαρμογή πολιτικών και συστημάτων που μειώνουν τους κινδύνους και παρέχουν σαφείς τρόπους για την αντιμετώπιση των περιστατικών. Τονίζει επίσης τη σημασία της ηγεσίας και της συνεργασίας στη μεταμόρφωση της οργανωτικής κουλτούρας και στην ενίσχυση των προσπαθειών για την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας. Οι εταιρικές σχέσεις μεταξύ των οργανώσεων, των τοπικών κοινοτήτων και των φορέων λήψης αποφάσεων επισημαίνονται ως κρίσιμες για την προώθηση ουσιαστικών και διαρκών αλλαγών. Βασισμένος σε έρευνα που διεξήχθη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες (Κύπρος, Δανία, Ελλάδα, Ιταλία και Βόρεια Μακεδονία), ο οδηγός αυτός αντλεί πληροφορίες από καθιερωμένα διεθνή πλαίσια, όπως η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και η Στρατηγική της ΕΕ για την Ισότητα των Φύλων. Περιλαμβάνει επίσης παραδείγματα επιτυχημένων πρακτικών από διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες, διασφαλίζοντας ότι οι συστάσεις του μπορούν να προσαρμοστούν σε διαφορετικά πολιτιστικά και νομικά πλαίσια. Συνδυάζοντας την έρευνα με τις πραγματικές εφαρμογές, ο οδηγός αυτός αποτελεί ένα πρακτικό εγχειρίδιο για τους/τις ενδιαφερόμενους/ες που στοχεύουν να κάνουν μια ουσιαστική διαφορά. Αυτός ο οδηγός σχετικά με τις πολιτικές και πρακτικές πρόληψης απευθύνεται σε ένα ευρύ κοινό, συμπεριλαμβανομένων των στελεχών/επαγγελματιών του χώρου, των προπονητών/τριών, των διοικητικών υπαλλήλων και των υπευθύνων λήψης αποφάσεων. Έχει σχεδιαστεί για να τους καθοδηγήσει στο να δημιουργήσουν ένα ασφαλές και δίκαιο περιβάλλον, παρέχοντας εργαλεία για την οργανωτική ενδυνάμωση, τις πρωτοβουλίες κατάρτισης και τις συνεργασίες. Τονίζει την κοινή ευθύνη όλων των συμμετεχόντων/ουσών στον αθλητισμό να τηρούν τις αξίες της αξιοπρέπειας και του σεβασμού. Τα αθλήματα έχουν τη μοναδική ικανότητα να φέρνουν τους ανθρώπους κοντά και να εμπνέουν πέρα από πολιτιστικές και κοινωνικές διαφορές. Ωστόσο, η επιμονή της έμφυλης βίας υπονομεύει αυτή τη δυνατότητα, δημιουργώντας χώρους όπου συντελούνται βλάβες και αποκλεισμοί. Αυτός ο οδηγός καλεί για αποφασιστική και ενιαία δράση, προσφέροντας ένα μονοπάτι για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων και τη δημιουργία μιας κουλτούρας όπου κάθε συμμετέχων και συμμετέχουσα θα αισθάνονται ασφαλείς και πολύτιμοι/ες. Λαμβάνοντας προληπτικά μέτρα, οι αθλητικές οργανώσεις μπορούν να διασφαλίσουν ένα μέλλον όπου η ένταξη και η ενδυνάμωση δεν είναι απλώς ιδανικά, αλλά μέρος της καθημερινότητας.
5 Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Ολοκληρωμένες πολιτικές πρόληψης και πρακτικές κατά της έμφυλης βίας - Νομικό Πλαίσιο Η έμφυλη βία εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό ζήτημα σε όλη την Ευρώπη, επηρεάζοντας ιδιαίτερα τους άνδρες, τα κορίτσια και τις μειονοτικές ομάδες (όπως οι μετανάστες και τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα). Κατά προσέγγιση περίπου το 30% των γυναικών στην ΕΕ έχουν βιώσει κατά τη διάρκεια της ζωής τους απειλές, σωματική ή σεξουαλική βία (FRA, EIGE, Eurostat, 2024), ενώ τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα αντιμετωπίζουν συνεχείς διακρίσεις και προκλήσεις, με πάνω από το ένα τρίτο να το αναφέρει ως καθημερινό φαινόμενο (FRA, 2024). Αναγνωρίζοντας τη διάχυτη φύση του ζητήματος αυτού, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναπτύξει ένα δομημένο νομικό και πολιτικό πλαίσιο σχεδιασμένο για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της έμφυλης βίας. Το πλαίσιο αυτό περιλαμβάνει τη Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων 2020-2025, η οποία θέτει ως προτεραιότητα τον τερματισμό της έμφυλης βίας, και την Οδηγία για τα Δικαιώματα των Θυμάτων, η οποία θέτει ελάχιστα πρότυπα για τα δικαιώματα, την υποστήριξη και την προστασία των θυμάτων του εγκλήματος (Eurοpean Cοmmissiοn, 2020). Επιπλέον, η ΕΕ έχει προσχωρήσει στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, δεσμευόμενη για φιλόδοξα πρότυπα για την πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Οι πρωτοβουλίες αυτές στοχεύουν συλλογικά στην προστασία των γυναικών, των κοριτσιών και των μειονοτικών ομάδων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Με την εναρμόνιση των διεθνών συνθηκών, των οδηγιών της ΕΕ και των εθνικών μέτρων, αυτό το πλαίσιο προσπαθεί να διασφαλίσει συνεκτικές στρατηγικές πρόληψης, μηχανισμούς υποστήριξης των θυμάτων και νομικές προφυλάξεις. Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης παραμένει το θεμέλιο των προσπαθειών για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Υπογράφηκε το 2011 και παρέχει ένα νομικά δεσμευτικό διεθνές πλαίσιο για την αντιμετώπιση των πολλαπλών μορφών βίας, συμπεριλαμβανομένων της σωματικής, σεξουαλικής, ψυχολογικής και οικονομικής. Η Σύμβαση αναγνωρίζει την έμφυλη βία ως βία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υποχρεώνει τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν νομοθετικά και πρακτικά μέτρα για την εξάλειψη αυτής της μορφής βίας. Αυτά περιλαμβάνουν τη δημιουργία καταφυγίων, κέντρων κρίσης και τηλεφωνικών γραμμών βοήθειας, καθώς και εξειδικευμένη εκπαίδευση για τους/τις επαγγελματίες που χειρίζονται σχετικές υποθέσεις. Παρά τις προόδους αυτές, οι προκλήσεις στην εφαρμογή εξακολουθούν να υφίστανται, όπως υπογραμμίζεται στην έκθεση του 2023 του GREVIΟ (GREVIΟ, 2023). Βασιζόμενη στις αρχές της Συμφωνίας, η ΕΕ υιοθέτησε την οδηγία 2024/1385, ως ένα νομικό πλαίσιο-ορόσημο που επικεντρώνεται στην ενιαία αντιμετώπιση της έμφυλης βίας σε όλα τα κράτη-μέλη. Η οδηγία ποινικοποιεί αδικήματα όπως η διαδικτυακή βία, ο καταναγκαστικός γάμος και ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων, ενώ επιβάλλει τη δημιουργία προσβάσιμων υπηρεσιών υποστήριξης των θυμάτων, συμπεριλαμβανομένης της ψυχολογικής συμβουλευτικής και της υγειονομικής περίθαλψης. Η οδηγία αυτή εισάγει αυστηρότερες ποινές για τα βαριά εγκλήματα, ιδίως αυτά που στρέφονται κατά των ευάλωτων πληθυσμών, όπως οι μετανάστες, τα άτομα με αναπηρία και οι ρατσιστικές κοινότητες (Eurοpean Parliament, 2024).
6 Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Ένας τομέας που προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία είναι η αυξανόμενη επικράτηση της έμφυλης κυβερνοβίας. Οι ψηφιακές πλατφόρμες έχουν διευκολύνει νέους τρόπους κακοποίησης, όπως η διαδικτυακή παρακολούθηση, η διαδικτυακή παρενόχληση και η μη συναινετική ανταλλαγή προσωπικών εικόνων. Η οδηγία δίνει προτεραιότητα στην ποινικοποίηση αυτών των πράξεων και τονίζει την ανάγκη για προγράμματα ψηφιακής παιδείας με σκοπό την ενδυνάμωση των θυμάτων. Επιπλέον, οι διαδικτυακές πλατφόρμες υποχρεούνται πλέον να απομακρύνουν γρήγορα το επιβλαβές περιεχόμενο, σηματοδοτώντας ένα σημαντικό βήμα για τη διασφάλιση των ψηφιακών χώρων (Spurek & Riba i Giner, 2023). Παρά τις νομοθετικές αυτές εξελίξεις, η εθνική προσαρμογή παραμένει κρίσιμη. Η περιορισμένη χωρητικότητα των καταφυγίων, η ανεπαρκής κατάρτιση των δικαστών και το συνεχές κοινωνικό στίγμα εμποδίζουν την αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων πρόληψης της έμφυλης βίας. Μια άλλη κρίσιμη πτυχή της αντιμετώπισης της έμφυλης βίας έγκειται στη διατομεακότητα του ζητήματος. Οι περιθωριοποιημένες ομάδες, όπως οι μετανάστες, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα και τα άτομα με αναπηρίες, συχνά αντιμετωπίζουν πολλαπλές ευαλωτότητες, γεγονός που καθιστά απαραίτητο τα εθνικά σχέδια δράσης να λαμβάνουν υπόψη τις συγκεκριμένες τους ανάγκες. Για παράδειγμα, τα καταφύγια πρέπει να είναι εξοπλισμένα για να υποστηρίζουν άτομα με αναπηρίες και να παρέχουν πολύγλωσσες υπηρεσίες για να εξυπηρετούν τα θύματα που είναι μετανάστες. Το πλαίσιο της ΕΕ αναγνωρίζει αυτές τις πολυπλοκότητες και ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να υιοθετούν πρακτικές χωρίς αποκλεισμούς, διασφαλίζοντας ότι κανείς δεν μένει πίσω (Greens/EFA, 2023). Εκτός από αυτές τις επιδράσεις, ο ρόλος της εκπαίδευσης δεν μπορεί να θεωρηθεί υπερεκτιμημένος. Ολοκληρωμένα προγράμματα κατάρτισης για την επιβολή του νόμου, τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης και τους/τις εκπαιδευτικούς είναι καθοριστικής σημασίας για τη δημιουργία μιας συστημικής απάντησης στην έμφυλη βία. Η κατάρτιση δεν εξοπλίζει μόνο τους/τις επαγγελματίες με τις δεξιότητες αναγνώρισης και αντιμετώπισής της, αλλά και δημιουργεί μια κουλτούρα προσβασιμότητας και σεβασμού. Επιπλέον, οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης του κοινού διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην αμφισβήτηση των κοινωνικών νοοτροπιών και στη μείωση του στίγματος σχετικά με την αντιμετώπιση του ζητήματος. Η στρατηγική της ΕΕ για την ισότητα των φύλων υπογραμμίζει την ανάγκη εμπλοκής της κοινωνίας μέσω στοχευμένων εκστρατειών, Αναδεικνύοντας τη συλλογική ευθύνη για την αντιμετώπιση αυτού του διαδεδομένου ζητήματος (Eurοpean Cοmmissiοn, 2024). Η στρατηγική της ΕΕ για την ισότητα των φύλων υπογραμμίζει την εμπλοκή των κοινοτήτων μέσω στοχευμένων και ευαίσθητων στο πλαίσιο εκστρατειών ως ένα σημαντικό μέτρο για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Οι εκστρατείες αυτές δεν είναι μόνο τρόποι για τη διάδοση της πληροφορίας, αλλά δρουν ως καταλύτες για την αλλαγή βαθιά ριζωμένων κοινωνικών νοοτροπιών και συμπεριφορών που διαιωνίζουν τη βία αυτή. Με τη συμμετοχή διαφορετικών ενδιαφερομένων μερών, όπως οι τοπικοί ηγέτες, οι μη κυβερνητικοί οργανισμοί και οι επιζώντες/ούσες της έμφυλης βίας, οι εκστρατείες αυτές στοχεύουν στην ενίσχυση της συλλογικής υπευθυνότητας και της ενεργού συμμετοχής στη δημιουργία
7 Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). ασφαλέστερων κοινοτήτων. Δίνουν επίσης έμφαση στην ενδυνάμωση περιθωριοποιημένων ομάδων ώστε να μοιραστούν τις εμπειρίες και τις προοπτικές τους, βοηθώντας να σπάσει η σιωπή σχετικά με τη βία αυτή. Παραδείγματα επιτυχημένων εκστρατειών, όπως οι δημόσιες καμπάνιες και τα ψηφιακά έργα αφήγησης, έχουν αποδείξει την ικανότητά τους να δημιουργούν ενσυναίσθηση, να μειώνουν το στίγμα και να ενθαρρύνουν την αναπαράσταση των περιστατικών της έμφυλης βίας (Eurοpean Cοmmissiοn, 2024). Οι πρωτοβουλίες αυτές υπογραμμίζουν ότι η αντιμετώπιση της έμφυλης βίας δεν είναι μόνο ένα θεσμικό καθήκον, αλλά μια κοινωνική υποχρέωση που απαιτεί τη συμμετοχή κάθε ατόμου. "Η ισότητα των φύλων αποτελεί βασική αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά δεν είναι ακόμη πραγματικότητα. Στις επιχειρήσεις, την πολιτική και την κοινωνία στο σύνολό της, μπορούμε να αξιοποιήσουμε πλήρως τις δυνατότητές μας μόνο εάν χρησιμοποιούμε όλο το ταλέντο και την ποικιλομορφία μας. Χρησιμοποιώντας μόνο τον μισό πληθυσμό, τις μισές ιδέες ή τη μισή ενέργεια δεν είναι αρκετά καλή".1 Πρόεδρος Ursula von der Leyen Στο πλαίσιο των συγκρούσεων, η εφαρμογή αυτών των νομικών πλαισίων καθίσταται ακόμη πιο κρίσιμη. Οι αθλητικές οργανώσεις έχουν μια μοναδική αποστολή να προάγουν τη συμμετοχικότητα και την ασφάλεια. Με την καθιέρωση ξεκάθαρου κώδικα δεοντολογίας, συστημάτων εμπιστευτικής πληροφόρησης και ολοκληρωμένων προγραμμάτων κατάρτισης, οι οργανισμοί αυτοί μπορούν να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στην καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Οι εταιρικές σχέσεις με μη κυβερνητικούς οργανισμούς, τοπικές κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς ενισχύουν περαιτέρω την ικανότητα των τοπικών περιβαλλόντων να αντιμετωπίζουν και να προλαμβάνουν αποτελεσματικά την έμφυλη βία. Για παράδειγμα, οι συνεργασίες μεταξύ αθλητικών συλλόγων και συμβουλευτικών οργανώσεων έχουν οδηγήσει στη δημιουργία ασφαλών χώρων και δικτύων υποστήριξης για τα θύματα εντός των αθλητικών κοινοτήτων (IΟC, 2016). Οι συνδυασμένες επιδράσεις των διεθνών συνθηκών, της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και των εθνικών πρωτοβουλιών αντιπροσωπεύουν μια μετασχηματιστική στροφή προς την εξάλειψη της έμφυλης βίας. Ωστόσο, η συνεπής εφαρμογή και η ενεργός συμμετοχή όλων των τομέων, συμπεριλαμβανομένων των αθλημάτων, παραμένουν ζωτικής σημασίας. Ευθυγραμμίζοντας τις πολιτικές και τις πρακτικές τους με αυτά τα πλαίσια, οι αθλητικές οργανώσεις δεν μπορούν όχι μόνο να προστατεύσουν τους συμμετέχοντες και τις συμμετέχουσες αλλά και να συμβάλλουν σε μια πιο ευρεία κουλτούρα σεβασμού, ισότητας και ενδυνάμωσης. 1 Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2020), Επιδίωξη μιας Ένωσης Ισότητας Η στρατηγική για την ισότητα των φύλων 2020-2025.
8 Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Ανάπτυξη ενός Κώδικα Πρόληψης για τις περιπτώσεις της έμφυλης βίας Η εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης για την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας κατά τόπους είναι απαραίτητη για τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος ασφαλούς, χωρίς αποκλεισμούς και με σεβασμό. Ένας τέτοιος κώδικας πρέπει να αντικατοπτρίζει τα διεθνή πρότυπα και ταυτόχρονα να προσαρμόζεται στις πολιτιστικές και νομικές συνθήκες κάθε χώρας. Θα πρέπει να χρησιμεύει τόσο ως προληπτικό εργαλείο όσο και ως οδηγός για την αποτελεσματική αντιμετώπιση περιστατικών. Οι κυριότεροι θεματικοί τομείς που θα πρέπει να εξεταστούν είναι η προαγωγή της ενσωμάτωσης, η πρόληψη και αντιμετώπιση της έμφυλης βίας, των διακρίσεων όπως και η δημιουργία ασφαλών χώρων. Μια βασική πτυχή ενός Κώδικα Δεοντολογίας είναι η προώθηση της συμπερίληψης. Ένα συμπεριληπτικό περιβάλλον σέβεται τη διαφορετικότητα και εξασφαλίζει την ισότιμη συμμετοχή όλων, ανεξαρτήτως φύλου, εθνικότητας, ηλικίας, αναπηρίας και σεξουαλικού προσανατολισμού. Αυτό ξεκινά με τη χρήση μιας γλώσσας χωρίς αποκλεισμούς, η οποία αναγνωρίζει και σέβεται τις ταυτότητες των ατόμων, όπως τα προτιμώμενα προνόμιά τους (Cοuncil of Eurοpe, 2020). Η ενθάρρυνση όλων των ενδιαφερομένων μερών να υιοθετήσουν μη στερεοτυπική γλώσσα και συμπεριφορά αμφισβητεί τις παγιωμένες προκαταλήψεις και δημιουργεί μια κουλτούρα αμοιβαίου σεβασμού. Η ενσωμάτωση προϋποθέτει επίσης ότι όλα τα μέλη της αθλητικής κοινότητας, από τους/τις αθλητές/τριες μέχρι τους/τις διοικητικούς/ές υπαλλήλους, αισθάνονται ότι εκτιμώνται και ότι τους δίνεται η δυνατότητα να συνεισφέρουν. Για να επιτευχθεί αυτό, οι αθλητικοί οργανισμοί θα πρέπει να εμπλέκουν διαφορετικούς εκπροσώπους στην ανάπτυξη και εφαρμογή του κώδικα δεοντολογίας, διασφαλίζοντας ότι αντικατοπτρίζει ένα ευρύ φάσμα προοπτικών (IΟC, 2016). Η πρόληψη και η αντιμετώπιση της έμφυλης βίας και των διακρίσεων είναι βασικοί στόχοι του Κώδικα Δεοντολογίας. Οι σαφείς ορισμοί των απαράδεκτων συμπεριφορών - συμπεριλαμβανομένης της παρενόχλησης, της κακοποίησης και των διακρίσεων - βοηθούν στην καθιέρωση μιας κοινής αντίληψης για το τι συνιστά την κακομεταχείριση. Οι εμπιστευτικοί και προσβάσιμοι μηχανισμοί αναφοράς είναι κρίσιμοι για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των περιστατικών. Το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC) τονίζει ότι οι μηχανισμοί αυτοί πρέπει να προστατεύουν την ανωνυμία και την ασφάλεια αυτών που αναφέρουν (UNODC, 2019). Οι αθλητικοί οργανισμοί πρέπει να ορίζουν τις διαδικασίες για τον χειρισμό των καταγγελιών, συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών διερεύνησης, των πειθαρχικών ενεργειών και της υποστήριξης των θιγόμενων ατόμων. Τα προγράμματα κατάρτισης για τους/τις προπονητές/τριες, τους/τις αθλητές/τριες και το προσωπικό σχετικά με την αναγνώριση και την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας είναι εξίσου ζωτικής σημασίας. Τέτοια προγράμματα αυξάνουν την ευαισθητοποίηση και εξοπλίζουν τους/τις ενδιαφερόμενους/ες με τις δεξιότητες που απαιτούνται για να παρεμβαίνουν σωστά και υπεύθυνα. Η κατάρτιση θα πρέπει να εστιάζει στην αναγνώριση των σημείων κακοποίησης, στην κατανόηση των αποχρώσεων της βίας αυτής και στον εξοπλισμό των ατόμων με τεχνικές αντιμετώπισης των επιπτώσεων και θεραπείας με βάση το εκάστοτε τραύμα (Spurek & Riba i Giner, 2023).
9 Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Δημιουργία ασφαλών χώρων Η καθιέρωση ασφαλών χώρων εντός των αθλητικών οργανώσεων είναι ένα κρίσιμο στοιχείο ενός ολοκληρωμένου Κώδικα Δεοντολογίας. Οι ασφαλείς χώροι πρέπει να είναι τόσο φυσικοί όσο και ψυχολογικοί. Φυσικά, οι εγκαταστάσεις πρέπει να είναι σχεδιασμένες για την ασφάλεια, όπως καλά φωτισμένο περιβάλλον, ασφαλείς χώροι με αποδυτήρια και ιδιωτικοί χώροι για την αντιμετώπιση περιστατικών. Ψυχολογικά, η δημιουργία μιας ατμόσφαιρας εμπιστοσύνης και σεβασμού είναι απαραίτητη. Τα θύματα πρέπει να αισθάνονται σίγουροι/ες ότι οι αναφορές τους θα ληφθούν σοβαρά υπόψη και θα αντιμετωπιστούν με διακριτικότητα. Η έρευνα του GREVIΟ (2023) τονίζει τη σημασία των εύκολα προσβάσιμων σημείων όπου τα θύματα μπορούν να λάβουν άμεση βοήθεια, συμβουλές και πληροφορίες για τις διαθέσιμες πηγές. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού, δημιουργήθηκαν "ασφαλείς ζώνες", οι οποίες προσέφεραν επιτόπια υποστήριξη και λειτούργησαν ως πρότυπο για άλλες διεθνείς αθλητικές διοργανώσεις (Le Mοnde, 2024). Αυτή η προσέγγιση θα πρέπει να προσαρμοστεί και να εφαρμοστεί σε όλους τους εθνικούς και τοπικούς αθλητικούς οργανισμούς ώστε να διασφαλιστεί η ομοιομορφία στους μηχανισμούς αναφοράς. https://www.lemonde.fr/en/france/article/2024/08/05/paris-olympics-safe-zones-set-up-to-combat-sexual-and-genderbased-violence_6709125_7.html#
10 Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Οι κύκλοι ανατροφοδότησης και οι τακτικές αξιολογήσεις είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της αποτελεσματικότητας των ασφαλών χώρων. Η συλλογή πληροφοριών από τους/τις αθλητές/τριες, τους/τις προπονητές/τριες και τους/τις ενδιαφερόμενους/ες βοηθά στον εντοπισμό των περιοχών που χρήζουν βελτίωσης. Επιπλέον, οι συνεργασίες με τοπικούς και διεθνείς μη κυβερνητικούς οργανισμούς που ειδικεύονται στην έμφυλη βία μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχονται σε αυτούς τους χώρους (Geοrgiadοu, 2024). Προσαρμογή στα εθνικά κείμενα Ενώ ο Κώδικας Δεοντολογίας πρέπει να ευθυγραμμίζεται με τα διεθνή πρότυπα, πρέπει επίσης να αντικατοπτρίζει τη μοναδική πολιτιστική, νομική και κοινωνική δυναμική κάθε χώρας. Για παράδειγμα, η ενσωμάτωση των αρχών της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης και της οδηγίας της ΕΕ για την έμφυλη βία διασφαλίζει ότι ο Κώδικας είναι νομικά ορθός και κοινωνικά συναφής. Η συνεργασία με ομάδες νομικής συμβουλευτικής, νομικούς/ές εμπειρογνώμονες και ηγέτες των κοινοτήτων μπορεί να προσαρμόσει περαιτέρω τον Κώδικα για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων προκλήσεων και ευαισθησιών (European Parliament, 2024). Οι προσπάθειες πρέπει επίσης να αντιμετωπίζουν τα συστημικά εμπόδια που εμποδίζουν την πλήρη εφαρμογή των πολιτικών για την έμφυλη βία. Για παράδειγμα, το στίγμα που συνοδεύει την αναφορά, η έλλειψη ενημέρωσης για τα δικαιώματα και οι ανεπαρκείς μηχανισμοί επιτήρησης μπορούν να υπονομεύσουν την αποτελεσματικότητα του Κώδικα. Οι στοχευμένες εκστρατείες ευαισθητοποίησης του κοινού και οι πρωτοβουλίες δέσμευσης της κοινότητας μπορούν να συμβάλουν στην άρση αυτών των εμποδίων και να ενθαρρύνουν μεγαλύτερη συμμετοχή και εμπιστοσύνη στο σύστημα. Διατομικότητα και συμμετοχικότητα Ένας αποτελεσματικός Κώδικας Δεοντολογίας πρέπει να αναγνωρίζει τις διαφορετικές εμπειρίες των θυμάτων της έμφυλης βίας. Η διατομεακότητα διασφαλίζει ότι αντιμετωπίζονται τα μοναδικά τρωτά σημεία των περιθωριοποιημένων ομάδων -όπως τα άτομα με αναπηρία, οι φυλετικές μειονότητες και οι ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητες. Για παράδειγμα, τα προγράμματα θα πρέπει να εξετάζουν την προσβασιμότητα για τα άτομα με αναπηρία και να παρέχουν πολύγλωσση υποστήριξη για τους/τις μετανάστες/στριες αθλητές/τριες. Όπως τονίζεται από τους Greens/EFA (2023), η υιοθέτηση μιας διατομεακής προσέγγισης είναι ζωτικής σημασίας για να διασφαλιστεί ότι καμία ομάδα δε μένει πίσω στον αγώνα κατά της έμφυλης βίας. Ειδικές προβλέψεις θα πρέπει επίσης να γίνονται για τους/τις νεαρούς/ές αθλητές/τριες. Οι νέοι/ες είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι/ες στην κακοποίηση και την εκμετάλλευση στον αθλητικό χώρο. Ο Κώδικας Δεοντολογίας πρέπει να περιλαμβάνει πολιτικές προστασίας των παιδιών, διασφαλίζοντας ότι οι νεαροί/ες συμμετέχοντες/ουσες προστατεύονται από κάθε μορφή βλάβης. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να υποστηρίζονται από υποχρεωτικούς ελέγχους ιστορικού για το προσωπικό και τους/τις εθελοντές/τριες, καθώς και από προγράμματα κατάρτισης με επίκεντρο την παιδική προστασία.
11 Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Τεχνολογία και ψηφιακές πλατφόρμες Στη σημερινή ψηφιακή εποχή, η τεχνολογία διαδραματίζει αναπόσπαστο ρόλο στην αντιμετώπιση της έμφυλης βίας. Οι διαδικτυακές πλατφόρμες μπορούν να αξιοποιηθούν για την παροχή πόρων, μηχανισμών αναφοράς και εκπαιδευτικού υλικού. Για παράδειγμα, ειδικές εφαρμογές μπορούν να προσφέρουν κανάλια εμπιστευτικής πληροφόρησης, ενώ ηλεκτρονικά εκπαιδευτικά προγράμματα μπορούν να εκπαιδεύσουν τους/τις αθλητές/τριες και το προσωπικό στον εντοπισμό και την πρόληψη της έμφυλης βίας. Οι ψηφιακές πλατφόρμες μπορούν να φιλοξενήσουν ανώνυμες έρευνες για τη συλλογή πληροφοριών και ανατροφοδότησης από την αθλητική κοινότητα, επιτρέποντας στους οργανισμούς να βελτιώσουν τις πολιτικές και τις πρακτικές τους (UN Wοmen, 2024). Ταυτόχρονα, οι αθλητικές οργανώσεις πρέπει να αντιμετωπίσουν την έμφυλη κυβερνοβία. Οι πολιτικές πρέπει να περιλαμβάνουν μέτρα για την καταπολέμηση της διαδικτυακής παρενόχλησης, της διαδικτυακής παρακολούθησης και της μη συναινετικής ανταλλαγής εικόνων. Οι συνεργασίες με πλατφόρμες κοινωνικών μέσων ενημέρωσης και εταιρείες τεχνολογίας μπορούν να συμβάλλουν στη διασφάλιση της ταχείας απομάκρυνσης του επιβλαβούς περιεχομένου και να παρέχουν στα θύματα τους κατάλληλους πόρους (Spurek & Riba i Giner, 2023). Η ανάπτυξη ενός Κώδικα Δεοντολογίας για τις περιπτώσεις της βίας είναι μια πολύπλευρη προσπάθεια που απαιτεί συλλογικότητα, προσαρμοστικότητα και προσήλωση στην ενσωμάτωση. Με την ενσωμάτωση των διεθνών προτύπων, την προσαρμογή του Κώδικα στα εθνικά δεδομένα και την προτεραιότητα στην εκπαίδευση και την προσβασιμότητα, οι τοπικές οργανώσεις μπορούν να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στην αντιμετώπιση αυτής της μορφής βίας. Η πρωτοβουλία αυτή εξασφαλίζει ασφαλέστερο περιβάλλον εντός του αθλητικού χώρου, αλλά και ενισχύει τις ευρύτερες κοινωνικές προσπάθειες για την προάσπιση της ισότητας, της αξιοπρέπειας και του σεβασμού. Με την ενεργή αντιμετώπιση της έμφυλης βίας, οι αθλητικές οργανώσεις μπορούν να επιδείξουν ηγετική ικανότητα και να δώσουν το παράδειγμα για τους άλλους τομείς, δημιουργώντας μια κουλτούρα όπου η ασφάλεια και η συμμετοχικότητα αποτελούν θεμελιώδεις αξίες.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzYwNDE=