Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). ΠΕ3: Εκπαιδευτικό Πακέτο – Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Έμφυλης βίας στον Αθλητισμό και Μέσω του Αθλητισμού Εργαλειοθήκη για επαγγελματίες του αθλητισμού, στελέχη, επαγγελματίες και εμπλεκόμενους φορείς σχετικά με την ΕΒ και τον Αθλητισμό
www.sportgvp.eu Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Η παρούσα εργασία δημοσιεύεται υπό την ευθύνη της κοινοπραξίας του έργου Sport GVP. Οι απόψεις που εκφράζονται και τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται σε αυτήν δεν αντανακλούν απαραίτητα τις επίσημες απόψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Παρακαλούμε αναφέρετε αυτή τη δημοσίευση ως: Έργο Sport GVP (2025). ΠΕ3 - Π3.2 - Εργαλειοθήκη για επαγγελματίες του αθλητισμού. Διαθέσιμο στη διεύθυνση https://sportgvp.eu/elearning/training-package/ Αυτή η δημοσίευση διατίθεται με άδεια χρήσης Creative Commons AttributionNonCommercial-NoDerivs 4.0 International License (CC BY-NC-ND 4.0).
www.sportgvp.eu Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Πίνακας Περιεχομένων Επισκόπηση 6 Ο Ρόλος των Επαγγελματιών του Αθλητισμού στην Πρόληψη 7 Στόχος της Εργαλειοθήκης 8 Παρουσίαση για Άτυπες Εκδηλώσεις και Σεμινάρια 8 Σχέδια Μαθήματος για Μαθησιακές Δραστηριότητες 9 Επισκόπηση 9 Σχέδιο Μαθήματος 1 - Κατανοώντας την Έμφυλη Βία στον Αθλητισμό 10 Σχέδιο Μαθήματος 2 - Δημιουργώντας Ασφαλείς και Συμπεριληπτικούς Αθλητικούς Χώρους 15 Σχέδιο Μαθήματος 3 - Ενδυναμώνοντας τις Φωνές και την Ηγεσία 19 Σχέδιο Μαθήματος 4 - Εμπλέκοντας τους Άνδρες και τα Αγόρια ως Συμμάχους 24 Σχέδιο Μαθήματος 5 - Προωθώντας την Πολυμορφία και την Συμπερίληψη στον Αθλητισμό 29 Κατευθυντήριες Οδηγίες Εκπαίδευσης από Συνομήλικα άτομα 34 Συνεδρίες εκπαίδευσης από συνομήλικα άτομα: Μάθηση στην πράξη 34 Κατανόηση της ΕΒ στον αθλητισμό 34 Καταπολέμηση των στερεοτύπων και προώθηση του σεβασμού 35 Δημιουργία μιας ασφαλούς και συμπεριληπτικής αθλητικής κουλτούρας 35 Παράδειγμα δραστηριότητας εκπαίδευσης από συνομήλικα άτομα: Αναπτύσσοντας μια συμπεριληπτική ομαδική κουλτούρα 37 «Κατανόηση και αμφισβήτηση των έμφυλων στερεοτύπων στον αθλητισμό» 37 Τεχνικές Καθοδήγησης για Επαγγελματίες και Επαγγελματίες του Αθλητισμού 38 Ποια άτομα μπορούν να επωφεληθούν από την καθοδήγηση και ποια είναι τα οφέλη; 39
www.sportgvp.eu Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Χρήση της καθοδήγησης για την αύξηση της πολυμορφίας, της ισότητας και της συμπερίληψης 40 Τι κάνει την καθοδήγηση αποτελεσματική; 41 Πρακτικές συστάσεις 41 Συμπέρασμα 42 Τεχνικές Επικοινωνίας 42 Η Αξία των Κατάλληλων Ερωτήσεων 42 Τεχνικές για Αποτελεσματικές Ερωτήσεις 42 Δημιουργία Ασφαλούς Χώρου για Διάλογο 43 Αξιοποίηση του Μοντέλου GROW 43 Στατιστικά στοιχεία για την καθοδήγηση στον αθλητισμό 44 Ενημερωμένες και ευαίσθητες στρατηγικές επικοινωνίας 44 Συμπέρασμα 45 Πρακτικοί πόροι για την πρόληψη, τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση περιστατικών ΕΒ στον αθλητισμό 45 Εισαγωγή 45 Αναγνώριση και εντοπισμός της ΕΒ στον αθλητισμό 45 Πρόληψη της ΕΒ στον αθλητισμό 46 Αντιμετώπιση της ΕΒ: αποτελεσματικός χειρισμός περιστατικών 46 Μακροπρόθεσμες στρατηγικές για τη διαχείριση υποθέσεων ΕΒ 47 Ανάπτυξη κουλτούρας λογοδοσίας και συμπερίληψης 48 Παράδειγμα: “Mentor the mentee”: ένα πρόγραμμα που διεξάγεται από συνομήλικα άτομα 49 Συζητήσεις και δραστηριότητες 49 Ενδυνάμωση των προπονητών/-τριών για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της ΕΒ στον αθλητισμό 50 Δομή της δραστηριότητας 50 Υλικό ανάγνωσης 53 Υλικό για την Έμφυλη Βία 53
www.sportgvp.eu Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Υλικό για την ισότητα των φύλων 54 Υλικό για την ψυχολογία του αθλητισμού 55 Έρευνες Αυτοαξιολόγησης 57 Ενότητα 1: Κατανοώντας την Έμφυλη Βία (ΕΒ) στον Αθλητισμό 57 Ενότητα 2: Αναστοχασμός σχετικά με την Ισότητα των Φύλων στον Αθλητισμό 59 Ενότητα 3: Ανάληψη Ευθύνης για την Πρόληψη της ΕΒ 60 Συμπέρασμα 61 Αναφορές 63
www.sportgvp.eu Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Επισκόπηση «Ο αθλητισμός μπορεί να συμβάλει στην εξάλειψη των διακρίσεων σε βάρος των γυναικών και των κοριτσιών με την ενδυνάμωση των ατόμων, ιδίως των γυναικών, και τον εφοδιασμό τους με γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται για την πρόοδο στην κοινωνία. Ο αθλητισμός μπορεί να υποστηρίξει την ισότητα των φύλων, να αντιμετωπίσει τις περιοριστικές νόρμες των φύλων και να παράσχει ασφαλείς χώρους χωρίς αποκλεισμούς.» Γραφείο Αθλητισμού για την Ανάπτυξη και την Ειρήνη των Ηνωμένων Εθνών Ο αθλητισμός έχει έχει χαρακτηριστεί διαχρονικά ως ενωτική δύναμη που καταρρίπτει τα εμπόδια και φέρνει σε επαφή διαφορετικές κοινότητες. Ωστόσο, παρά τις δυνατότητες συμπερίληψης που προσφέρει, πολλά άτομα—ιδίως γυναίκες, κορίτσια και περιθωριοποιημένες ομάδες— εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ανισότητες, παρενοχλήσεις και διακρίσεις. Αυτά αποτελούν σοβαρά εμπόδια στην επίτευξη του πλήρους δυναμικού των ανθρώπων και των ίσων δικαιωμάτων και ευκαιριών. Παράλληλα, έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση των αναφερόμενων περιπτώσεων σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης, ενώ η Έμφυλη Βία (ΕΒ) παραμένει μια από τις μεγαλύτερες απειλές για τις γυναίκες και τα κορίτσια στην Ευρώπη και παγκοσμίως (Eurostat, 2024). Σύμφωνα με τη σχετική μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ΕΒ στον αθλητισμό είναι ευρέως διαδεδομένη σε όλα τα κράτη μέλη, γεγονός που απαιτεί επείγουσα παρέμβαση για τη δημιουργία ασφαλών και συμπεριληπτικών περιβαλλόντων (European Commission, 2016). Από τις διακριτικές πρακτικές αποκλεισμού έως την απροκάλυπτη παρενόχληση και κακοποίηση, η ΕΒ υπονομεύει την ακεραιότητα του αθλητισμού και την ευημερία όσων συμμετέχουν σε αυτόν. Η αντιμετώπιση της ΕΒ στον αθλητισμό είναι απαραίτητη όχι μόνο για την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών, των κοριτσιών και άλλων περιθωριοποιημένων ομάδων, αλλά και για τον μετασχηματισμό της κουλτούρας που επιτρέπει τη διατήρηση τέτοιων συμπεριφορών. Ο αθλητισμός αναγνωρίζεται από τον Στόχο 5 του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη ως εργαλείο για την προώθηση της ισότητας των φύλων με την ενδυνάμωση των γυναικών και την αμφισβήτηση των επιβλαβών έμφυλων προτύπων (United Nations, 2023). Επιπλέον, διαδραματίζει βασικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία λόγω της μαζικής δύναμης προσέγγισης και του πολλαπλασιαστικού του αποτελέσματος. Με την αντιμετώπιση των υποκείμενων ζητημάτων της ΕΒ, όχι μόνο την προλαμβάνουμε αλλά και βελτιώνουμε το συνολικό αθλητικό περιβάλλον καθιστώντας το πιο συμπεριληπτικό και με σεβασμό για όλα τα συμμετέχοντα άτομα. Αυτή η ολιστική προσέγγιση απαιτεί την αντιμετώπιση των βαθιά ριζωμένων στερεοτύπων, την επανεξέταση των άνισων δυναμικών και την προώθηση περιβαλλόντων στα οποία ο σεβασμός και η συμμετοχικότητα είναι αδιαπραγμάτευτα σε όλες τις διαστάσεις της ταυτότητας. Ο στόχος είναι σαφής: δημιουργία ασφαλών χώρων στους οποίους οι αθλητές/-τριες, οι προπονητές/-τριες, το προσωπικό και οι φίλαθλοι μπορούν να ευδοκιμήσουν χωρίς τον φόβο διακρίσεων ή βλάβης. Η ΕΒ έχει βαθιές ρίζες στην ανισότητα των φύλων σε όλα τα κοινωνικά επίπεδα, ιδίως στον αθλητισμό, ο οποίος είναι συνήθως ανδροκρατούμενος. Οι πολιτισμικές και κοινωνικές νόρμες, οι οποίες προωθούν την κυριαρχία των ανδρών, εξομαλύνουν επίσης τις έμφυλες διακρίσεις και τη βία. Το Πλαίσιο Αθλητισμού για την Ισότητα των Γενεών του UN Women τονίζει ότι ο αθλητισμός έχει τη δυνατότητα να οδηγήσει σε αλλαγές μεταβάλλοντας τις επιβλαβείς νόρμες και προωθώντας την ισότητα (UN Women, 2020). Ο αθλητισμός είναι καθρέφτης της κοινωνίας και ό,τι συμβαίνει στον αγωνιστικό χώρο συχνά έχει αντίκτυπο πολύ πέρα από αυτόν. Έχει τη δύναμη είτε να διαιωνίσει τα παλιά, επιβλαβή στερεότυπα και πρότυπα είτε να ανοίξει νέους δρόμους για τη δημιουργία ενός κόσμου στον οποίο θα απουσιάζουν οι δραστηριότητες που εισάγουν διακρίσεις.
www.sportgvp.eu Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Η πρόληψη της ΕΒ στον αθλητισμό μπορεί να συμβάλει στην αμφισβήτηση των ανισοτήτων, των ρόλων και των προσδοκιών των φύλων, ιδίως όσον αφορά την κατανομή της εξουσίας, και να προωθήσει τον σεβασμό, τη συμπερίληψη και την ισότητα εντός των ομάδων, των οργανισμών, των κοινοτήτων και εν τέλει της κοινωνίας στο σύνολό της. Η πρόληψη της ΕΒ στον αθλητισμό μπορεί να προωθήσει μια κουλτούρα ενδυνάμωσης και ισότητας και να συμβάλει στην κατάρριψη επιβλαβών νορμών και στερεοτύπων δημιουργώντας ασφαλέστερα περιβάλλοντα για τους/τις αθλητές/-τριες και ιδίως τις γυναίκες. Ο Ρόλος των Επαγγελματιών του Αθλητισμού στην Πρόληψη Οι επαγγελματίες του αθλητισμού, όπως οι προπονητές/-τριες, οι γυμναστές/-στριες, οι διοικητικοί υπάλληλοι και οι ενδιαφερόμενοι φορείς, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη της ΕΒ. Ο ρόλος τους είναι πολύπλευρος, ξεκινώντας από την προώθηση ασφαλών περιβαλλόντων και την εφαρμογή προληπτικών πολιτικών έως την υποστήριξη της ισότητας των φύλων. Η εκστρατεία HeForShe του UN Women έχει κινητοποιήσει τους άνδρες αθλητές και επαγγελματίες του αθλητισμού να αμφισβητήσουν τα έμφυλα στερεότυπα και να δημιουργήσουν συμπεριληπτικά περιβάλλοντα στον αθλητισμό (HeForShe, 2023). Οι προπονητές/-τριες, οι γυμναστές/-στριες και οι αστέρες του αθλητισμού δεν είναι απλώς άνθρωποι που διαπρέπουν στο άθλημά τους, αλλά και ισχυρά πρότυπα. Διαθέτουν τη μοναδική ικανότητα να διαμορφώνουν την κουλτούρα των ομάδων τους, ακόμη και ολόκληρων αθλητικών κοινοτήτων. Είναι υπεύθυνοι/-νες για τη δημιουργία μιας κουλτούρας σεβασμού, υπευθυνότητας και ασφάλειας εντός των ομάδων και των οργανισμών, για την εφαρμογή πολιτικών μηδενικής ανοχής για την ΕΒ, την παρενόχληση και τις διακρίσεις, καθώς και για την παροχή ασφαλών μηχανισμών αναφοράς και υποστήριξης για τα θύματα ΕΒ. Ένας/Μια επαγγελματίας του αθλητισμού που καταγγέλλει συμπεριφορές που δεν σέβονται τον άνθρωπο ή ένας/μια αθλητής/-τρια που χρησιμοποιεί την πλατφόρμα του/της για να μιλήσει για την ισότητα έχει τεράστιο αντίκτυπο στην αμφισβήτηση παλαιών, επιβλαβών πολιτισμικών προτύπων και στην έμπνευση των άλλων να κάνουν κάτι καλύτερο. Οι επαγγελματίες του αθλητισμού που δεσμεύονται για την πρόληψη της ΕΒ κάνουν κάτι περισσότερο από το να προστατεύουν απλώς τους ανθρώπους γύρω τους. Συμμετέχουν σε έναν ευρύτερο αγώνα για δικαιοσύνη και σεβασμό που υπερβαίνει τον χώρο του αθλητισμού. Η πρόληψη της ΕΒ στον αθλητισμό αποτελεί κοινή ευθύνη. Η κοινωνία πρέπει να αναγνωρίσει τις κοινωνικές, σωματικές, ψυχολογικές και οικονομικές συνέπειες της ΕΒ που εκτείνονται πέρα από τα επιζήσαντα άτομα και επηρεάζουν το ευρύτερο οικοσύστημα των επαγγελματιών του αθλητισμού και των ενδιαφερομένων μερών. Η Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ισότητα των Φύλων στον Αθλητισμό υπογραμμίζει τη σημασία της συμμετοχής περισσότερων γυναικών σε ηγετικούς ρόλους και θέσεις λήψης αποφάσεων για την άρση των ανισοτήτων μεταξύ των φύλων στον αθλητισμό (European Commission, 2020). Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο κάθε φωνή είναι σημαντική για τη δημιουργία αθλητικών περιβαλλόντων στα οποία η ασφάλεια, ο σεβασμός και η συμμετοχικότητα αποτελούν τον κανόνα.
www.sportgvp.eu Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Στόχος της Εργαλειοθήκης Η παρούσα εργαλειοθήκη αποτελεί σημαντικό πόρο για την πρόληψη της ΕΒ. Κάθε ενότητα της εν λόγω εργαλειοθήκης παρέχει καθοδήγηση και εφαρμόσιμα μέτρα που αποσκοπούν στον μετριασμό της ΕΒ εντός των αθλητικών οργανισμών και κοινοτήτων. Η Υπηρεσία του ΟΗΕ για τις Γυναίκες (UN Women) έχει τονίσει ότι η εκπαίδευση και τα προληπτικά μέτρα στον αθλητισμό αποτελούν το κλειδί για την αλλαγή στάσεων και την πρόληψη της βίας (UN Women, 2020). Αυτή η εργαλειοθήκη ενσωματώνει μηχανισμούς εκπαίδευσης, πρόληψης και αντιμετώπισης με σκοπό να δώσει τα κατάλληλα εφόδια στους/στις επαγγελματίες του αθλητισμού και τους ενδιαφερόμενους φορείς ώστε να δραστηριοποιηθούν κατά της ΕΒ. Περιέχει έτοιμες παρουσιάσεις, διαδραστικά σχέδια μαθημάτων, προγράμματα εκπαίδευσης από συνομήλικα άτομα (peer education programmes) και στρατηγικές καθοδήγησης για έναν προληπτικό διάλογο. Μέσα από ελκυστικές δραστηριότητες μη τυπικής εκπαίδευσης, μελέτες περιπτώσεων από την πραγματική ζωή και σενάρια παιχνιδιού ρόλων, δίνει τη δυνατότητα στους/στις επαγγελματίες του αθλητισμού να αναπτύξουν τις δεξιότητες που απαιτούνται για τον εντοπισμό, την αντιμετώπιση και εν τέλει την πρόληψη της ΕΒ. Παρέχει εργαλεία αυτοαξιολόγησης, κατευθυντήριες οδηγίες για την υποβολή εκθέσεων και βέλτιστες πρακτικές για την ανάπτυξη θεσμικής πολιτικής διασφαλίζοντας ότι η πρόληψη της ΕΒ θα γίνει μια ενσωματωμένη πρακτική και όχι ένα αντιδραστικό μέτρο. Η αντιμετώπιση της ΕΒ δεν αποτελεί απλώς μια ηθική επιταγή, αλλά μια θεμελιώδη απαίτηση για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του αθλητισμού. Με την εφαρμογή των πρακτικών που περιγράφονται στην παρούσα εργαλειοθήκη, οι ενδιαφερόμενοι φορείς μπορούν να προωθήσουν ουσιαστικές αλλαγές, να διασφαλίσουν τους/τις αθλητές/-τριες και τους/τις επαγγελματίες του αθλητισμού και να ενισχύσουν τον ρόλο του αθλητισμού ως φορέα ενδυνάμωσης και κοινωνικής συνοχής. Παρουσίαση για Άτυπες Εκδηλώσεις και Σεμινάρια Αυτή η ενότητα περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο σύνολο έτοιμου υλικού παρουσίασης και λεπτομερείς οδηγίες σχετικά με τα διάφορα θέματα που καλύπτονται από το Πρόγραμμα Μαθημάτων, το οποίο έχει σχεδιαστεί ειδικά για σεμινάρια ή άτυπες συνεδρίες που αποσκοπούν στην εκπαίδευση και τη συμμετοχή των αθλητών/-τριών στο κρίσιμο θέμα της ΕΒ στον αθλητισμό. Οι παρουσιάσεις δεν καλύπτουν μόνο τα βασικά θέματα που αφορούν την ΕΒ, αλλά εμβαθύνουν επίσης σε πρακτικές στρατηγικές για την ευαισθητοποίηση, την πρόληψη και την προώθηση ενός υποστηρικτικού και ασφαλούς περιβάλλοντος εντός της αθλητικής κοινότητας διασφαλίζοντας ότι οι αθλητές/-τριες είναι εφοδιασμένοι/-νες με τις γνώσεις και τα εργαλεία που απαιτούνται για την καταπολέμηση της ΕΒ τόσο εντός όσο και εκτός αθλητικών χώρων. Για πρόσβαση στο πλήρες υλικό των παρουσιάσεων, επισκεφθείτε την πλατφόρμα ηλεκτρονικής μάθησης (e-learning) του έργου εδώ: https://sportgvp.eu/elearning/training-package/
www.sportgvp.eu Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Θέματα Παρουσίασης Κατανοώντας την Έμφυλη Βία: Η Οπτική του Αθλητισμού Αναγνωρίζοντας και Αντιμετωπίζοντας την ΕΒ στον Αθλητισμό Επουλώνοντας τα Τραύματα της ΕΒ: Υποστήριξη και Αποκατάσταση των Θυμάτων Δημιουργώντας ένα Ασφαλές και Συμπεριληπτικό Αθλητικό Περιβάλλον Εννοιολογώντας το Φύλο και την Ισότητα των Φύλων στον Αθλητισμό Καταπολεμώντας την ΕΒ στον Αθλητισμό: Μια Συνεργατική Προσέγγιση Σχέδια Μαθήματος για Μαθησιακές Δραστηριότητες Επισκόπηση Αυτή η ενότητα παρέχει μια σειρά από δομημένα σχέδια μαθημάτων που επιτρέπουν σε επαγγελματίες του αθλητισμού να εκπαιδεύουν και να εμπλέκουν αθλητές/-τριες σε θέματα όπως η πρόληψη της ΕΒ, η ισότητα των φύλων, η συμπεριφορά με σεβασμό και η διαθεματικότητα. Κάθε μάθημα περιλαμβάνει θεωρητικά στοιχεία σε συνδυασμό με διαδραστικές ασκήσεις, μελέτες περιπτώσεων και σενάρια παιχνιδιού ρόλων για την ενίσχυση της κατανόησης και την προώθηση της κριτικής σκέψης.
www.sportgvp.eu Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Σχέδιο Μαθήματος 1 - Κατανοώντας την Έμφυλη Βία στον Αθλητισμό ΕΝΟΤΗΤΑ Τίτλος Κατανοώντας την Έμφυλη Βία στον Αθλητισμό Γενικές πληροφορίες και θέματα Αυτό το μάθημα έχει ως στόχο να ασχοληθεί με την ΕΒ στο πλαίσιο του αθλητισμού επισημαίνοντας τα αίτια, τους τρόπους εκδήλωσης και τις στρατηγικές πρόληψης αυτού του φαινομένου. Ενθαρρύνει τον κριτικό αναστοχασμό, την ενσυναίσθηση και τη δημιουργία ασφαλέστερων περιβαλλόντων στον αθλητισμό για όλα τα φύλα. Επάρκεια, Δεξιότητες, Ικανότητες Βελτιωμένη/-νες/Αποκτηθείσα/-σες: ● Ευαισθητοποίηση για την ΕΒ στον αθλητισμό. ● Δεξιότητες αναγνώρισης και αντιμετώπισης της ΕΒ σε αθλητικά περιβάλλοντα. ● Ικανότητα υποστήριξης και εφαρμογής μέτρων για την πρόληψη της ΕΒ. Στόχος Να εκπαιδεύσει τα συμμετέχοντα άτομα σχετικά με τη δυναμική της ΕΒ στον αθλητισμό ενδυναμώνοντάς τα να εντοπίζουν, να προλαμβάνουν και να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά σε τέτοια ζητήματα προωθώντας παράλληλα τη συμμετοχικότητα και την ισότητα. Σχέδιο Εκπαιδευτικής Ενότητας Δραστηριότητα Μη Τυπικής Εκπαίδευσης 1 Επισκόπηση: Ένα διαδραστικό εργαστήριο που εξετάζει τον επιπολασμό και τον αντίκτυπο της ΕΒ στον αθλητισμό. Στόχοι Μετά το τέλος του μαθήματος, τα συμμετέχοντα άτομα θα είναι σε θέση: ● Να εξηγούν τον αντίκτυπο της ΕΒ στα άτομα και τις κοινότητες στο πλαίσιο του αθλητισμού. ● Να συγκρίνουν τις διάφορες μορφές ΕΒ στον αθλητισμό για να προσδιορίζουν τα υποκείμενα μοτίβα, τους παράγοντες κινδύνου και τις συνέπειες. Υλικά: Χαρτοπίνακες (flip charts), μαρκαδόροι, βιντεοπροβολέας, παρουσίαση PowerPoint, φυλλάδια μελέτης περίπτωσης, κάρτες σεναρίων, μπάλα, έρευνα αυτοαξιολόγησης. Διάρκεια: 90 λεπτά . Βήματα υλοποίησης: ● Βήμα 1ο - Καλωσόρισμα και Αλληλογνωριμία (10 λεπτά) ○ Καλωσορίστε τα συμμετέχοντα άτομα και συστηθείτε. ○ Ξεκινήστε με μια δραστηριότητα αλληλογνωριμίας για «σπάσιμο του πάγου». Πρόταση παιχνιδιού: Ατομικό παιχνίδι στο οποίο τα συμμετέχοντα άτομα προσέρχονται ανά ζεύγη σε ένα συγκεκριμένο σημείο και λένε τρία σημαντικά πράγματα για τον εαυτό τους: όνομα, από πού κατάγονται και γιατί βρίσκονται εδώ. ○ 5# Δραστηριότητα δημιουργίας ομάδας και αλληλογνωριμία ● Βήμα 2ο - Εισαγωγή (10 λεπτά) ○ Κάντε μια εισαγωγή στο θέμα του μαθήματος ορίζοντας την ΕΒ στον αθλητισμό και εξηγώντας ότι εμφανίζεται με διάφορες μορφές, όπως διακρίσεις, κακοποίηση, παρενόχληση και αποκλεισμό. (Πόροι: Tackling Violence Against Women and Girls in Sport, Study on Gender-Based
www.sportgvp.eu Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). Violence in Sport, What is gender-based violence? - European Commission) ● Βήμα 3ο - Κατανοώντας την ΕΒ στον Αθλητισμό (35 λεπτά) ○ Δώστε μια περίληψη του εργαστηρίου τονίζοντας τους στόχους του και τα βασικά θέματα που θα εξεταστούν. Για καλύτερη εμπλοκή από την αρχή, ζητήστε από τα συμμετέχοντα άτομα να γράψουν σε ένα αυτοκόλλητο χαρτάκι μία μόνο λέξη που τους έρχεται στο μυαλό όταν σκέφτονται την ΕΒ γενικά και την ΕΒ στον αθλητισμό. ○ Χρησιμοποιήστε μια παρουσίαση PowerPoint που μπορείτε να βρείτε στην αρχή της εργαλειοθήκης (Κατανοώντας την Έμφυλη Βία_Η Οπτική του Αθλητισμού) προκειμένου να εμβαθύνετε την κατανόηση και τις γνώσεις σχετικά με το θέμα. ● Βήμα 4ο - Συζήτηση (25 λεπτά) ○ Συζητήστε σχετικά με μελέτες περιπτώσεων που έχουν ήδη προετοιμαστεί και σενάρια πραγματικής ζωής που αφορούν το θέμα της ΕΒ στο πλαίσιο του αθλητισμού. (Παραδείγματα: Dark and dangerous shadow of stalking hovers over growth of women's sport | Reuters, US Biathlon officials ignored sexual harassment and abuse of female racers for decades, athletes say, NWSL’s sexual misconduct scandal costs league $5 million in ‘landmark settlement’) ○ Μετά από κάθε σενάριο, καθοδηγήστε την ομάδα σε μια συζήτηση σχετικά με τα συναισθήματα, τις πιθανές συνέπειες και τις αποτελεσματικές στρατηγικές παρέμβασης. ○ Καθοδηγητικές ερωτήσεις για τον/τη συντονιστή/-στρια: ■ Πώς νομίζετε ότι αισθάνθηκε το θύμα σε αυτή την περίπτωση; ■ Αν ήσασταν στη θέση του θύματος, ποια θα ήταν η άμεση αντίδρασή σας; ■ Ποια συγκεκριμένη μορφή ΕΒ παρουσιάζεται σε αυτό το σενάριο; (π.χ. παρενοχλητική παρακολούθηση/stalking, παρενόχληση, εξαναγκασμός, επίθεση) ■ Πώς επηρεάζει η ΕΒ την απόδοση, την καριέρα και την ψυχική υγεία ενός/μιας αθλητή/-τριας; ■ Ποιες άμεσες ενέργειες θα μπορούσαν να είχαν ληφθεί για να σταματήσει ή να αποτραπεί η κακοποίηση; ● Βήμα 5ο - Αναστοχασμός (10 λεπτά) ○ Συντονίστε μια συνεδρία απολογισμού στην οποία τα συμμετέχοντα άτομα θα αναστοχαστούν σχετικά με όσα έμαθαν και θα δεσμευτούν να αναλάβουν δράση. ○ Καθίστε σχηματίζοντας έναν κύκλο για να ενισχύσετε την αίσθηση ασφάλειας και ανοιχτότητας. Περάστε μια μπάλα στα άτομα που κάθονται γύρω σας επιτρέποντας σε καθένα να μοιραστεί ένα βασικό συμπέρασμα ή μια
www.sportgvp.eu Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). δράση που μπορεί να αναλάβει για την καταπολέμηση της ΕΒ στον αθλητισμό. ○ Ολοκληρώστε συνοψίζοντας τα κύρια σημεία του μαθήματος και διανείμετε μια έρευνα αυτοαξιολόγησης (Κατανοώντας την ΕΒ στον Αθλητισμό), την οποία μπορείτε να βρείτε στο τελευταίο μέρος της εργαλειοθήκης, για να μάθετε τις σκέψεις των συμμετεχόντων ατόμων. Περαιτέρω Πληροφορίες: Ανατρέξτε σε πόρους από οργανισμούς όπως το UN Women και το Safe Sport International. ● https://www.unwomen.org/en/digitallibrary/publications/2023/07/tackling-violence-against-women-andgirls-in-sport-a-handbook-for-policy-makers-and-sports-practitioners ● https://www.safesportinternational.com/ Δραστηριότητα Μη Τυπικής Εκπαίδευσης 2 Επισκόπηση: Σενάρια παιχνιδιού ρόλων για την εξάσκηση σε στρατηγικές παρέμβασης και υποστήριξης. Στόχοι: Μετά το τέλος του μαθήματος, τα συμμετέχοντα άτομα θα είναι σε θέση: ● Να περιγράφουν τις κατάλληλες αντιδράσεις και στρατηγικές υποστήριξης για την αντιμετώπιση της ΕΒ στον αθλητισμό. ● Να επιδεικνύουν δεξιότητες παρέμβασης για την εξάσκηση αποτελεσματικών αντιδράσεων. ● Να αξιολογούν διαφορετικές προσεγγίσεις παρέμβασης για τον προσδιορισμό της αποτελεσματικότητάς τους σε διάφορες καταστάσεις ΕΒ. Υλικά: Σενάρια παιχνιδιού ρόλων, παρουσιάσεις PowerPoint, μπάλα, αυτοκόλλητα χαρτάκια σημειώσεων, χαρτοπίνακας (flipchart), μαρκαδόροι και έρευνες ανώνυμης ανατροφοδότησης. Διάρκεια: 90 λεπτά. Βήματα υλοποίησης: ● Βήμα 1ο - Καλωσόρισμα και Αλληλογνωριμία (15 λεπτά) ○ Καλωσορίστε τα συμμετέχοντα άτομα και ξεκινήστε με μια δραστηριότητα αλληλογνωριμίας. Πρόταση παιχνιδιού: «Διασχίστε τη Γραμμή» (Cross The Line) στο οποίο τα συμμετέχοντα άτομα στέκονται στη μία πλευρά της γραμμής. Θα διαβάσετε δηλώσεις που σχετίζονται με την ΕΒ στον αθλητισμό. Αν μια δήλωση ισχύει για τους εαυτούς τους ή για κάποιο άλλο άτομο που γνωρίζουν, προχωρούν σιωπηλά μπροστά διασχίζοντας τη γραμμή. Για να συνεχίσουν το παιχνίδι, επιστρέφουν στη γραμμή εκκίνησης. Cross The Line ○ Παραδείγματα Δηλώσεων: ■ Η ΕΒ στον αθλητισμό αφορά μόνο τη σωματική βία κατά των γυναικών. ■ Η δύναμη και ο έλεγχος ενός/μιας προπονητή/- τριας πάνω στους/στις αθλητές/-τριές του/της μπορεί να συμβάλει στην ΕΒ. ■ Η ΕΒ συμβαίνει μόνο στον επαγγελματικό αθλητισμό.
www.sportgvp.eu Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). ■ Οι γυναίκες αθλήτριες κατηγορούνται μερικές φορές για την κακοποίηση που αντιμετωπίζουν. ■ Η ΕΒ είναι ένα σπάνιο φαινόμενο στον αθλητισμό. ■ Οι άνδρες δεν είναι ποτέ θύματα ΕΒ στον αθλητισμό. ■ Η ΕΒ συχνά δεν καταγγέλλεται στον αθλητισμό. ■ Οι αθλητές/-τριες συχνά αποθαρρύνονται από το να καταγγείλουν την ΕΒ. ■ Η προσοχή των μέσων ενημέρωσης μπορεί να αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με την ΕΒ. ■ Τα θύματα ΕΒ στον αθλητισμό συχνά λαμβάνουν υποστήριξη από τους/τις συμπαίκτες/-κτριές τους. ● Βήμα 2ο - Εισαγωγή (10 λεπτά) ○ Κάντε μια περίληψη του εργαστηρίου. Παρουσιάστε το θέμα του μαθήματος τονίζοντας τον αντίκτυπο της ΕΒ στους/στις αθλητές/-τριες, τους/τις προπονητές/-τριες και τις αθλητικές κοινότητες, καθώς και τη σημασία της αναγνώρισης και αντιμετώπισης της ΕΒ στον αθλητισμό για τη δημιουργία ενός ασφαλέστερου και συμπεριληπτικού περιβάλλοντος. ● Βήμα 3ο - Αναγνώριση και Αντιμετώπιση της ΕΒ στον Αθλητισμό (40 λεπτά) ○ Ζητήστε από τα συμμετέχοντα άτομα να γράψουν σε αυτοκόλλητα χαρτάκια σημειώσεων ό,τι τους έρχεται στο μυαλό όσον αφορά την αναγνώριση της ΕΒ, τις πρακτικές παρέμβασης, τις στρατηγικές υποστήριξης και να τα τοποθετήσουν σε έναν χαρτοπίνακα. Συμπληρώστε μαζί τους τον χαρτοπίνακα με πρακτικές παρέμβασης και στρατηγικές υποστήριξης. ○ Χρησιμοποιήστε την παρουσίαση PowerPoint που μπορείτε να βρείτε στην αρχή της Εργαλειοθήκης, η οποία εκπονήθηκε για τη σύνδεση με το θέμα (Αναγνωρίζοντας και Αντιμετωπίζοντας την ΕΒ στον Αθλητισμό). ● Βήμα 4ο - Συζήτηση (15 λεπτά) ○ Επόμενο βήμα είναι να προχωρήσετε σε μια συζήτηση σχετικά με πραγματικές καταστάσεις που αφορούν το θέμα των προκλήσεων και της αναγνώρισης της ΕΒ σε αθλητικά περιβάλλοντα. Καθοδηγήστε την ομάδα μέσω της συζήτησης σχετικά με τις προκλήσεις που μπορεί να προκύψουν και ποιος είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αναγνώρισης της ΕΒ. ○ Καθοδηγητικές ερωτήσεις για συζήτηση: ■ Γιατί πιστεύετε ότι η ΕΒ στον αθλητισμό συχνά δεν καταγγέλλεται; ■ Πώς μπορούν οι προπονητές/-τριες, οι συμπαίκτες/-κτριες και οι αθλητικοί οργανισμοί να αναγνωρίσουν και να αντιμετωπίσουν ενεργά τη ΕΒ; ■ Μπορείτε να σκεφτείτε συγκεκριμένα παραδείγματα (πραγματικά ή υποθετικά) στα
www.sportgvp.eu Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/της/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές (Αριθμός έργου: 101133538). οποία μπορεί να εμφανιστεί η ΕΒ σε ένα αθλητικό περιβάλλον; Πώς θα μπορούσε να αναγνωριστεί; ■ Πώς επηρεάζει η κουλτούρα της σιωπής και της αφοσίωσης σε ομάδες και οργανισμούς την αναγνώριση της ΕΒ; ● Βήμα 5ο - Αναστοχασμός (10 λεπτά) ○ Βοηθήστε τα συμμετέχοντα άτομα να αναστοχαστούν σχετικά με αυτά που έμαθαν και πώς μπορούν να τα εφαρμόσουν στην καθημερινή τους εργασία. Καθίστε σχηματίζοντας έναν κύκλο για να ενισχύσετε το αίσθημα της ασφάλειας και της ανοιχτότητας. Περάστε μια μπάλα στα άτομα που κάθονται γύρω σας επιτρέποντας σε καθένα να μοιραστεί ένα βασικό συμπέρασμα ή μια δράση που μπορεί να αναλάβει για την καταπολέμηση της ΕΒ στον αθλητισμό. ○ Ολοκληρώστε συνοψίζοντας τα κύρια σημεία του μαθήματος και διανείμετε την ανώνυμη έρευνα ανατροφοδότησης, που βρίσκεται στην Ενότητα 1 των Ερευνών Αυτογνωσίας της παρούσας εργαλειοθήκης, για να συγκεντρώσετε σκέψεις και προτάσεις βελτίωσης. Συμβουλές για Συντονιστές/-στριες: Ενθαρρύνετε την ενεργό συμμετοχή και δώστε έμφαση στην ενσυναίσθηση στις απαντήσεις. Περαιτέρω Πληροφορίες: Παρέχετε συνδέσμους σε διαδικτυακές εκπαιδευτικές ενότητες σχετικά με την παρέμβαση των παρατηρητών/- τριών (bystanders). Bystander Intervention - Right To Be, Bystander Intervention Training | CITI Program Μελέτη Περίπτωσης ή/και Καλή Πρακτική ● Μέσο ευαισθητοποίησης που απευθύνεται σε όλα τα άτομα που ασχολούνται με τον αθλητισμό, με έμφαση στη ΕΒ και τις διακρίσεις, καθώς και τις νομικές συνέπειες που συνδέονται με αυτές. Ministry of Sports France (October, 2018) Small legal guide: For a better understanding of legal consequences of incivilities, violence, and discrimination in sports (2nd ed.) bit.ly/3DGgNF4 ● Πρόγραμμα Αθηνά για την πρόληψη της σεξουαλικής κακοποίησης στον αθλητισμό Council of Europe. (2019). Athena's programme for the prevention of sexual abuse in sports. European Commission. https://pjpeu.coe.int/en/web/gender-equality-in-sport/online-library-25-bestpractices/-/asset_publisher/D8W3pZBd1722/content/athena-s-programfor-the-prevention-of-sexual-abuse-in-sports Πόροι Ψηφιακών Μέσων ● Βίντεο από εκστρατείες όπως το #HeForShe. Βίντεο της εκστρατείας HeForShe ● Infographics σχετικά με την ΕΒ στα αθλητικά στατιστικά στοιχεία. Context Matters! Gender-Based Violence in Sport - Western University Αναφορές ● UN Women. (2023). Tackling violence against women and girls in sport: A handbook for policy makers and sports practitioners https://www.unwomen.org/en/digital-
RkJQdWJsaXNoZXIy NzYwNDE=